سازمان بینالمللی فیفا که مسابقات فوتبال میان کشورها و رقابتهای بینالمللی مثل جام جهانی را هماهنگ میکند، این روزها به خاطر فساد غیرقابل تصور در این سازمان تحت انتقادات شدید و به حقی است.آنها مستحق همه این انتقادات هستند و ایرادی هم ندارد که آنها را باور کنیم؛ اما کافی است نگاهی به پیچیدگی کارشان بیندازیم و شگفتزده شویم. آنها باید میان ۲۰۹ کشور عضو سازمان، هماهنگی ایجاد کنند؛ که هرکدام برای خود قوانین و سنتها و حتی رنگ لباس خودش را دارد. رنگ لباس تیم و دروازهبان یکی از مثالهای کوچکی از چیزهایی است که به نظر ساده میآیند و حتما براساس اصول سادهای هستند؛ اما در واقع دارای قوانین پیچیدهای است که نحوه عملکرد آن را تعیین میکنند.
اصلی حاکم بر رنگ لباس دروازهبانی این است که دروازهبانها باید لباسی کاملا متمایز از لوازم ورزشی بازیکنان همتیمش، بازیکنان تیم مقابل، دروازهبان تیم مقابل و داوران بازی بپوشند. دروازهبانها با قوانین متفاوتی نسبت به سایر بازیکنان بازی میکنند. یک مورد کاملا واضح این است که دروازهبان میتواند در محوطه پنالتی توپ را در دست بگیرد. منطقی است که بخواهی طرفداران، بازیکنان دیگر و دارو بتوانند دروازهبان را راحتتر از یک بازیکن عادی تشخیص دهند؛ رنگ لباس متفاوت شیوهای عالی برای دست یافتن به این مقصود است.
در عمل این قانون سختتر از آن است که در ابتدا به نظر میآید. رنگ لباس، اولین عاملی است که دو تیم را از هم متمایز میسازد؛ و همین است که انتخاب رنگ لباس در اولویت قرار دارد. برای اجتناب از موقعیتی که در آن لباس تیمها رنگهای مشابهی داشته باشد، هر تیم یک لباس اصلی و یک لباس دوم دارد؛ مثلا لباس اصلی برزیل به رنگ زرد است؛ اما برای بازی مقابل تیمهایی مانند کلمبیا و ساحل عاج که لباس اصلی زرد رنگ دارند، لباس آبی خود را میپوشند.
اینکه کدام تیم با لباس اصلی و کدام تیم با لباس دومش بازی کند، با این روش حل میشود که همیشه اول، تیمی که به عنوان میزبان معرفی میشود لباس خود را انتخاب میکند حتی اگر بازی در کشوری بیطرف انجام شود. تیم میزبان همیشه حق انتخاب رنگ لباس را دارد. اگر تیم میزبان بخواهد با لباس اصلی خود بازی کند، که اغلب نیز چنین است، تیم مقابل باید با لباس دوم خود بازی کند.
اینکه چرا کل این موضوع به انتخاب لباس دروازهبان بستگی دارد این است که برای پوشیدن لباس با رنگ قابل تشخیص و مجاز، دروازهبان باید از پوشیدن لباس همرنگ با همتیم خود، تیم حریف، دروازهبان تیم حریف و داوران اجتباب کنند. لازم به ذکر است که داوران هم لباس ورزشی میپوشند. برای تیمهایی که در بالا به عنوان مثال ذکر شد از این قرار است که مثلا برای بازی میان برزیل و کلمبیا با میزبانی برزیل، دروازهبانها میتوانستند هر رنگی به جز زرد یا قرمز بپوشند؛ ولی اگر بازی در کلمبیا برگزار میشد، میتوانستند هر رنگی به جز زرد یا آبی بپوشند. اگر ساحل عاج میزبان برزیل بود، دروازهبانها نمیتوانستند زرد یا آبی بپوشند؛ ولی اگر برزیل میزبان بود، اجازه پوشیدن زرد یا سبز را نداشتند. هنگامی که به جام جهانی با ۲۳ تا ۳۲ تیم فکر میکنید، میبینید که این پیچیدگی بیشتر و بیشتر میشود و پیچیدگی زمانی بیشتر میشود که هفت بازی با تیمهای نامشخص پیش رو باشد و تیمها نیز باید برای مسابقات آماده باشند. و هنوز فکر میکنید که انتخاب لباستان در صبح سخت است!!!
فیفا برای حل این مشکل به دروازهبانها اجازه میدهد یا آنها را ملزم میدارد تا ۳ پیراهن با ۳ رنگ متفاوت داشته باشند و قبل از مسابقه آنها آماده کنند و به ثبت برسانند. در جام جهانی زنان ۲۰۱۵ که در کانادا برگزار شد، فیفا اینگونه درخواستش را بیان میکند:« هر سه لباس دروازهبان باید کاملا متفاوت و متمایز از یکدیگر باشند؛ همانطور که با لباس بقیه اعضای تیم تفاوت دارند و متمایز هستند.» اصولا اگر دروازهبان تیم برزیل هستید، سه رنگ لباس شما نباید آبی یا زرد باشد. این روش ضمانتی است که چه برزیل برای بازی به کلمبیا برود چه کلمبیا به برزیل برود، دروازهبانهای این دو تیم حداقل دو پیراهن با رنگهایی به جز زرد، آبی و قرمز دارند. در جام جهانی ۲۰۱۴، داوران باید ۵ رنگ متفاوت انتخاب میکردند تا به این شکل از رنگهایی که بازیکنان و دروازهبانها انتخاب کردهبودند، متمایز بمانند.
انتخاب رنگ لباسها به لحاظ تئوریک بسیار پیچیده است و دوست داشتم ریاضیدانی باشد و مدلی ارائه کند و نشان دهد که چند ترکیب و مدل مختلف ممکن است وجود داشته باشد. به ما بگوید حداقل امکانات لازم چیست و شاید حتی نشان دهد که رنگهای متفاوتی که انتخاب کردیم در کجای چرخه رنگی قرار میگیرند. در حقیقت، اجتناب از رنگهای مشابه سادهتر از آن است که به نظر میرسد چرا که دروازهبانهای بیشتر کشورها پایبند به رنگهای معمولی برای لباس خود هستند. کشورهای زیادی نیستند که از طیف رنگهای آبی، قرمز، زرد، سبز، سیاه و سفید دور شوند. یک دروازهبان به راحتی میتواند لباس ورزشی انتخاب کند که متمایز با هر تیم دیگری در جام جهانی باشد البته اگر مایل باشد صورتی تند بپوشد.